Chichonal –also a na-akpọ Chichón– bụ ugwu mgbawa dị mita 1,060 nke dị na mgbago ugwu ọdịda anyanwụ nke steeti Chiapas, na mpaghara ugwu ugwu nke gunyere obodo ndị dị na Francisco León na Chapultenango.
Kemgbe ihe karịrị otu narị afọ, ugwu mgbawa ndị dị na ndịda ọwụwa anyanwụ Mexico nwere nnukwu nsogbu. Kaosinadị, n’abalị ụbọchị ụka, Machị 28, 1982, n’elekere iri na abụọ nke ehihie, wee ruo n’otu ugwu a na-amaghị ama ugbua tetere na mberede: El Chichonal. Mgbawa ya bụ nke Plinian, ma na-eme ihe ike nke mere na n'ime nkeji iri anọ, kọlụm ahụ kpuchie 100 kilomita na dayameta na ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ 17 kilomita n'ịdị elu.
N’isi ututu nke iri abụọ na iteghete, mmiri ozuzo ntụ na-ada na steeti Chiapas, Tabasco, Campeche na akụkụ ụfọdụ nke Oaxaca, Veracruz na Puebla. Ọ dị mkpa ịchụpụ ọtụtụ puku ndị bi na mpaghara ahụ; e mechiri ọdụ ụgbọelu, dịkwa ka e mechiri ọtụtụ okporo ụzọ. E bibiri ubi nke banana, koko, kọfị, na ihe ọkụkụ ndị ọzọ.
N'ụbọchị ndị sochirinụ, mgbawa ahụ gara n'ihu na oke ugwu mgbawa gbasaa n'etiti mba ahụ. N’April 4, mgbawa dị ike ma dị ogologo karịa karịa nke nke March 28; Ọgba ọhụrụ a mepụtara otu kọlụm nke banyebara na stratosphere; N’ime ubochi ole na ole, nkpuru-igwe kachasi nke igwe ojii gburu gburu uwa nile: o ruru Hawaii n’April 9; ka Japan, nke 18; rue Oké Osimiri Uhie, na 21st na n'ikpeazụ na 26 nke Eprel ọ gafere Osimiri Atlantic.
Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ iri abụọ mgbe ihe ndị a gasịrị, El Chichonal bụzi ebe nchekwa dị anya na ncheta mkpokọta, n'ụzọ dịịrị ọtụtụ ndị na-eto eto na ụmụaka ọ na-anọchite aha ugwu mgbawa nke pụtara na akwụkwọ akụkọ ihe mere eme. Iji mee ncheta otu afọ ncheta mgbawa ahụ ma hụ ọnọdụ El Chichonal dị ugbu a, anyị gara ebe a na-adọrọ mmasị.
Mgbatị
Ebe mmalite maka njem ọ bụla bụ Colonia Volcán El Chichonal, ụlọ obibi nke tọrọ ntọala na 1982 site na ndị lanarịrị nhazi mbụ ahụ. N’ebe a anyị hapụrụ ụgbọ ala ahụ ma goro ọrụ nwa okorobịa ga-eduru anyị gaa nzukọ ahụ.
Ugwu ọkụ a dị kilomita ise site na ya, yabụ na elekere asatọ nke ụtụtụ anyị gawara iji rite ụtụtụ jụrụ oyi. Anyị agaala njem naanị ọkara kilomita mgbe Pascual, onye ndu anyị, na-arụtụ aka na esplanade anyị gafere n'oge ahụ wee kwuo "Lee obodo a tupu mgbawa ahụ." O nweghi ebe ndi mmadu bi na 300 bi na ya.
Site na nke a, ọ bịara doo anya na a gbanwere usoro okike nke mpaghara ahụ nke ukwuu. Ebe otu ugbo di, mmiri iyi na oke ohia nke ndu anumanu juputara, taa enwere ugwu na mbara ala di mbara nke ejiri okwute, pebbles na aja kpuchie, obere ahihia kpuchie. Mgbe ị rutere ugwu ahụ site n'akụkụ ọwụwa anyanwụ, echiche nke ịdị ebube enweghị oke. Ndagwurugwu anaghi eru ihe kariri 500 m nke ihe na - adighi nma, ya mere nrigo di nfe ma site na iri na otu ututu anyi abiala mita 300 site na elu ugwu ugwu.
Ndagwurugwu ahụ bụ nnukwu “nnukwu efere” nke dị otu narị kilomita n’obosara nke ala ya bụ ọdọ mmiri mara mma nke mmiri na-acha akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ. N'akụkụ aka nri nke ọdọ anyị na-ahụ fumaroles na igwe ojii nke uzuoku si na obere nsị nke sọlfọ na-apụta. N'agbanyeghị oke anya, anyị nwere ike ịnụ nke ọma na ụgbọ mmiri na-agbapụ na-agbapụ.
Anyị gbadata na ndagwurugwu ahụ, were anyị nkeji iri atọ. O siri ike ịtụrụ ime ụdị ọnọdụ dị egwu; enwere ike iji nha "nnukwu efere" tụnyere ihu egwuregwu egwuregwu iri, yana mgbidi ya gbagoro agbago 130 m elu. Ofsì sulphur, fumaroles na iyi mmiri na-esi esi mmiri na-echetara anyị ihe oyiyi nke ụwa oge ochie nke anyị echefuola.
N’ime etiti ndagwurugwu ahụ, ọdọ mmiri ahụ na-acha ka ọla dị ka anwụ anwụ. Akụkụ akụkụ ya bụ 500 m n'ogologo site na 300 n'obosara ma nwee ịdị omimi nke 1.5 m nke dịgasị iche dịka oge ọkọchị na mmiri ozuzo. Mmiri dị iche iche nke mmiri ahụ bụ n'ihi ọdịnaya nke mineral, ọkachasị sọlfọ ahụ, na sedimenti nke ndị fumaroles na-aga n'ihu. Mmadụ atọ n'ime ndị enyi m anaghị atụfu ohere iji mikpuo ma banye n'ime mmiri ọkụ, nke okpomọkụ ya na-agbanwe n'etiti 33 between na 34ºC, n'agbanyeghị na ọ na-arịkarị 56 usually.
Na mgbakwunye na ịma mma ya mara mma, njem nke ndagwurugwu ahụ na-enye anyị ihe ịtụnanya na-atọ ụtọ, ọkachasị na oke mgbago ugwu ọwụwa anyanwụ, bụ ebe a na-egosipụta oke ọrụ hydrothermal na ọdọ mmiri na isi mmiri na-agba agba; fumaroles nke na-emepụta ikuku anwuru bara ụba na hydrogen sulfide; solfataras, nke sọlfọ sulphur gas na-esite na ya, na geysers na-enye ọhụụ dị egwu. Mgbe anyị na-eje ije na mpaghara a, anyị na-akpachapụ anya, ebe ọ bụ na nkezi uzuoku nke uzuoku bụ 100 Celsius C, mana oge ụfọdụ ọ gafere karịa ogo 400. A ghaghị ilebara anya pụrụ iche mgbe ị na-enyocha "ala na-ekpo ọkụ" - ụgbọ mmiri ndị na-agbapụta site na mgbawa na nkume - dị ka ịdị arọ nke mmadụ nwere ike ime ka ọ ghara ịdaba ma kpughee mmiri ọkụ na-agba n'okpuru ha.
Maka ndị bi na mpaghara ahụ, mgbawa nke El Chichonal dị egwu ma nwee mmetụta dị egwu. Agbanyeghị na ọtụtụ n'ime ha hapụrụ ihe ha nwere n'oge, ọ tụrụ ndị ọzọ n'anya na ngwa ngwa nke ihe ahụ wee bụrụ ndị dịpụrụ adịpụ n'ihi mmiri ozuzo nke tephra na lappilli - ntụ na iberibe iberibe nkume - nke kpuchiri ụzọ ndị ahụ ma gbochie ha ịpụ. A chụpụrụ ash ash site na nchụpụ nke pyroclastic na-asọpụta, nnukwu ọkụ nke ash na-ere ọkụ, iberibe okwute na gas kpaliri na oke ọsọ ma gbadata mkpọda ugwu mgbawa ahụ, na-eli ọtụtụ obodo n'okpuru akwa 15 mita. ọtụtụ rancherías, dị ka obodo Roman nke Pompeii na Herculaneum, nke AD AD 79 ahụhụ mgbawa ugwu nke Vesuvius gbawara.
Ugbu a, a na-ahụta El Chichonal dị ka ugwu na-agba ọkụ na-arụ ọrụ nke ọma, n'ihi nke a, ndị ọkachamara si na Institute of Geophysics nke UNAM na-enyocha ihe ọkụkụ ọkụ, mmiri ọkụ, ọrụ ala na mpaghara ndị ọzọ nwere ike ịdọ aka na ntị maka mmụba na ọrụ mgbawa ugwu na ohere ọzọ ịgba.
Obere obere ndụ alọghachila n'ógbè ahụ; ugwu ndi gbara ugwu mgbawa gburugburu juputara na nkpuru ahihia site na otutu nkpuru nke ntu na udiri ihe nke ebe ahu juputara n'oké ọhịa. N’ebe na-adịghị anya, obodo ọhụrụ na-ebili ma soro ha nwee olile anya na El Chichonal, n’oge a, ga-ehi ụra ruo mgbe ebighị ebi.
Ndụmọdụ maka njem
Pichucalco nwere ọdụ mmanụ, ụlọ oriri na ọ restaurantsụ ,ụ, họtel, ụlọ ahịa ọgwụ na ụlọ ahịa. Ọ dị mfe ịkwakọba ebe a na ihe niile ịchọrọ, ebe ọ bụ na n'ọnọdụ ndị a, ọrụ ahụ pere mpe. Banyere uwe, ọ dị mma iyi ogologo ọkpa, uwe elu ma ọ bụ uwe elu, okpu ma ọ bụ okpu, na akpụkpọ ụkwụ ma ọ bụ akpụkpọ ụkwụ tennis nwere akpụkpọ ụkwụ siri ike na-echebe nkwonkwo ụkwụ. N’ime obere akpa, onye njem ọ bụla ga-ebu opekempe lita mmiri anọ na nri maka nri; chọkọletị, sandwiches, apụl, wdg, na igwefoto ekwesịghị ichezọ.
Onye edemede nke edemede ahụ nwere ekele maka nkwado bara uru nke ụlọ ọrụ La Victoria nyere.
Ọ B IFR YOU NA GO GA EL EL
Hapụ obodo nke Villahermosa, were okporo ụzọ okporo ụzọ gọọmentị etiti mba. 195 kwue Tuxtla Gutiérrez. Na ụzọ ị ga-ahụ obodo Teapa, Pichucalco na Ixtacomitán. Na nke ikpeazụ, soro ntụgharị gaa Chapultenango (22 km) ruo mgbe ị ruru Colonia Volcán El Chichonal (7 km). Site na ebe a, ị ga-eje ije kilomita 5 iji ruo ugwu mgbawa.
Isi mmalite: Amaghi Mexico Nke 296 / October 2001
