N'ime oke Sonora na Chihuahua, ebe oke ugwu ahụ na-egosighi njirimara mmadụ, Pimas dị ala, ụmụ nke ụmụ amaala na-ejibu nnukwu mpaghara na-adịghị agbanwe agbanwe, bi na obere obodo, site na ndịda Sonora ruo Osimiri Gila. N'oge usoro mmeri na ịchị obodo, e kewapụrụ ha na ụmụnne ha ndị chọtara ebe mgbaba ha n'ọzara.
Mwepu iche nke obodo ndị a biri nke ukwuu; otu o sila dị, n’afọ 1991 Fada David José Beaumont bịara soro ha biri, onye mgbe ọ matara ha ma mụta ụzọ ndụ ha, jisiri ike nweta ntụkwasị obi ha.
Fada David biri na Yécora, Sonora, site na ebe ahụ ọ gara obodo Los Pilares, El Kipor, Los Encinos na La Dura ụlọ n'ụlọ. Ndị mmadụ na-ekerịta ya omenala ha, akụkọ ihe mere eme ha, oge ha, nri ha; ọ bụkwa n'ụzọ a ka o si mata na akụkụ ọdịnala na nkwenkwe ya efuola.
N'oge ahụ ọ gara ileta Yaquis na Mayos nke Sonora na Pimas nke Chihuahua iji mụta banyere omenaala ha wee si otú a nwee ike inyere Pimas nke Maycoba na Yécora aka ịzọpụta nke ha. Ndị Pimas n’onwe ha gwara nna ha na ha nwere egwu, egwu, mmemme, emume ndị ha na-echetaghịzi. Ya mere, o guzobere otu ìgwè ụmụ amaala na-azụ atụrụ ka ha chọọ ndị niile na-edebe ihe site n’oge gara aga na-echeta ha, ha wee na-eso akụkọ mgbe ochie nke ga-egosi ụzọ iji bido ịmalite ma napụta omenala ha echefuru echefu.
Site na onu ogugu enwere ugbua na ọgba ndi di na gburugburu, nke mgbada na-aputa ugboro ugboro, otu ndi okenye jikọtara ihe onyonyo ndị a na ịgba egwu ha kwuru na a na-eme n'etiti nna nna ha. Ugbu a, ụmụ nwanyị Pima na-ewetara Venado Dance ebe ha na-eme emume mmemme dị ka ihe pụrụ iche.
CHLỌ NKE SAN FRANCISCO DE BORJA DE MAYCOBA
E hiwere ụlọ ụka ochie nke Maycoba na aha San Francisco de Borja na 1676. Ndị ozi ala ọzọ mbụ ya bụ ndị Jesuit. Ha, na mgbakwunye na ọrụ izisa ozi ọma ha na mpaghara ahụ, webatara anụ ụlọ na ihe ọkụkụ dị iche iche, ma kuziere ndị Pima usoro ọrụ ugbo.
Ihe dị ka afọ 1690 enwere nnupụisi nke Tarahumara megide ndị Spen; Ha gbara ụlọ ụka Maycoba na Yécora ọkụ ma bibie ha naanị izu abụọ. Amabeghị ma ọ bụrụ na e wughachi ya ma ọ bụ na ọ ga-abụ mkpọmkpọ ebe, ebe mgbidi adobe buru oke ibu nke na ebibighị ya kpamkpam. Akụkụ kacha nta nke mebiri emebi ka ndị nna Jesuit ji mee ihe ruo afọ 1767, mgbe a chụpụrụ ha na New Spain na ndị ọrụ Pima gafere n'aka ndị Franciscans.
Mwughari ulo uka ohuru
Ebe ọ bụ na Fada David bịarutere Maycoba, ihe ndị Pimas jụrụ ya nke ukwuu bụ iwughachi ụlọ ụka ahụ. Iji rụọ ọrụ a, ọ gara ọtụtụ oge iji nweta enyemaka ego n'aka Federal Electricity Commission, INI, INAH, Ọdịbendị Ndị Owuwu na ndị isi nke Churchka Katọlik, yana inweta ikike iwu ihe owuwu yana ka ndị na-atụpụta ụkpụrụ ụlọ wee bịa ịhụ ya.
Ejiri Pimas wuo ọgbakọ ochie ahụ na 1676; a na-eme adobes n'onwe ha. N'ihi ya, Nna David jisiri ike pimas dị ugbu a wughachi ya. Ihe dị ka puku 5 adobes dị ka ndị gara aga ka ejiri otu usoro nke oge gara aga mee, iji wuo akụkụ mbụ nke ebe nsọ ahụ. Ewere ụdị ntọala mbụ ahụ wee si ebe ahụ soro nwughari: oke nha na ọkpụrụkpụ nke mgbidi nke ihe dịka mita abụọ n'obosara, nke dị elu nke atọ na ọkara. Mgbalị ndị Pimas a mere dị ka ndị na-akpụ akpụ siri ike, ọkachasị n'ihi na ha chọrọ ka ụka ha laghachite na narị afọ a, ebe ọtụtụ ọdịnala ha na-aga ịnwụ.
Ochie PIMAS CAVES
E nwere ihe dịka ọgba 40 na mpaghara ahụ dum n'etiti Yécora na Maycoba, ebe n'oge gara aga Pimas biri; do ha kpere ekpere na emume ha. A ka nwere ezinụlọ ndị bi na ha. Achọpụtala ihe ọkpụkpụ, ite, metates, guaris (mats), na ihe ụlọ ndị ọzọ n'ime ha; e nwekwara ili ozu ndị meworo ochie, dị ka nke ahụ dị na Los Pilares, bụ́ ebe ezinụlọ buru ibu bi.
Enwere nnukwu ọgba, yana obere, ebe ọ bụ naanị otu ahụ dabara. Ha niile dị nsọ, n’ihi na ha chebere oge gara aga ha. Anyị na-eleta mmadụ atọ n'ime ha: Cueva de la Pinta, ebe enwere eserese ọgba. O rutere n'okporo ụzọ si Yécora gaa Maycoba na 20 km, ị banyere site na Las Víboras n'aka ekpe (site n'okporo ụzọ ájá), mgbe ahụ ị gafere ebe a na-azụ nri nke La Cebadilla, Los Horcones (30 nkeji, ihe dị ka 8 km); Mgbe anyị rutere n’ebe a na-azụ ugbo na Los Lajeros, anyị hapụrụ ụgbọ ala ahụ ma jee ije ruo otu awa, n’etiti ugwu, ụgbọ elu na ebe ugwu. N'echi ya, anyị gagharịrị n'ọgba abụọ ọzọ na Las Playits ranch: na-eje ije otu kilomita wee hụ ozu nke pima ochie ma si ebe ahụ gawa n'ugbo ọzọ ebe Manuel na nwunye ya Bertha Campa Revilla bi, onye jere ozi dị ka ndị nduzi. Anyị na-eje ije dị larịị ma na-agbada ugwu, anyị na-ahụ obere dam nke ha mere maka ehi, ebe ọ dị ka ezigbo igwu mmiri. Ebe o siri ike ịbịaru n'ọgba ma achọrọ onye ndu, ọ dị mma ịkọwa na Manuel na Bertha nwere ụlọ oriri na ọ restaurantụ onụ na Osimiri Mulatos, 26 kilomita site na Yécora gaa Maycoba; Ha nọ mgbe niile, na nri ha na-atọ ụtọ: machaca, ntụ ọka, agwa Sonoran, chiiz ọhụrụ na chiiz sitere na mpaghara Chihuahua, na ụdị ihe ọ drinkụ drinkụ a na-akpọ bacanora.
Osisi na-ada na MAYCOBA NA mpaghara YÉCORA
Kemgbe mmalite nke pine na mpaghara a bidoro (anyị na-ekwu maka ọtụtụ afọ gara aga), achọpụtara nsogbu a na ugwu na ọbụlagodi na ndụ nke mestizos na ụmụ amaala, ebe ọ bụ na oke ọhịa bụ ndụ Pimas. Ugbu a, pine agafeela ma ha na-aga n'ihu na osisi dị oke ọnụ ahịa na mpaghara a bụ nnukwu osisi, nke buru oke ibu ma maa mma pụrụ iche. Ọ bụrụ na mgbutu osisi ahụ na-aga n’ihu, nnukwu osisi a ga - ejedebe yana osisi pine, anyị ga - ahụ naanị ugwu ọzara na mkpochapu nke anụmanụ, anụ ufe na ụmụ ahụhụ. Ọ bụrụ na e bibie osisi ikpeazụ ndị a, ọdịnihu nke ndị Pima nọ n'ihe egwu; a ga-amanye ha ịkwaga n'obodo ukwu iji chọta ọrụ.
PIMA Akụkọ banyere okike nke ụwa
Chineke buru ụzọ mee ka ha dị ike ma dị ukwuu, ma ndị a leghaara Chineke anya. Chineke we nye ha ahuhu site na miri (iju-miri) ahu we gwusia. Chineke we me ha ọzọ ndi Israel we leghaara ha anya ọzọ; mgbe ahụ Chineke zitere Anyanwụ ka ọ gbadata n’ụwa. Akụkọ mgbe ochie na mgbe Sun na-ada ndị mmadụ gara zoo n'ọgba iji chebe onwe ha pụọ n'ọkụ ịkpọ ọkụ ruo ọnwụ. N'ihi ya ịdị adị nke ọkpụkpụ n'ime ọgba. Mgbe ahụ ndị mmadụ mere ya ọzọ, ndị bụ Pimas ugbu a, mana ha na-ekwu na dịka ụwa dị, otu ihe ga - eme: Anyanwụ ga - ada ma gbaa ihe niile ọkụ.
Ọ BR YOU NA GO GA YÉCORA
Hapụ Hermosillo, n'akụkụ ọwụwa anyanwụ, kwupụta Cuauhtémoc (Chihuahua), site n'okporo ụzọ awara awara gọọmentị etiti mba. 16, ị gafere La Colorada, San José de Pimas, Tecoripa, Tonichi, Santa Rosa na Yécora (280 km). Site na Yécora ruo Maycoba enwere ihe dị ka kilomita 51 ọzọ n’otu ụzọ ahụ; Ọ na-ewe awa 4 si Hermosillo ruo Yécora na 1 awa site na Yécora ruo Maycoba.
