N’ụtụtụ ụbọchị ahụ, Moctezuma Xocoyotzin biliri n’ụjọ.
Ihe onyonyo a na-egosi nwoke na nwanyị na ọkụ ọkụ okike nke ụlọ arụsị Xiuhtecuhtli na Huitzilopochtli, yana ihe ịtụnanya ndị ọzọ mere n'obodo na gburugburu ya, na-ekwupụta dịka ndị amamihe siri kwuo, oge dị njọ, na-achịkwa uche nke eze Tenochca . N’ịchọ ikpochasị echiche ndị ahụ site n’isi ya, Moctezuma hapụrụ ime ụlọ nke obí eze ya wee kwado ịga ije n’obí ya site n’ọhịa Chapultepec, nke dịdebere isi obodo.
N'oge njem ahụ, tlatoani ahụ hụrụ na ugo na-efe n'ụzọ dị ebube n'ebe ha nọ, ọ chetara ozugbo na ọtụtụ afọ gara aga, ndị nna nna ya, nke onye ụkọchukwu Tenoch duziri, guzobere Tenochtitlan n'ụzọ ziri ezi n'ebe ha hụrụ nnụnụ yiri ya, nke gosiri ndị mbata njedebe nke njem ya na mmalite nke akụkọ ihe mere eme nke dike nke ga-eme ka ndị Mexico nwee ike ịdị ukwuu nke alaeze ukwu, nke ya, bụ Moctezuma, bụzi onye nnọchi anya ya kachasị elu. N'ehihie, laghachiri n'obí ya, a gwara tlatoani otu ugboro ọzọ ọnụnọ nke "ụlọ" ndị ọzọ na-ese n'elu mmiri nke yiri agwaetiti, nke gafere n'oké osimiri nke ụsọ oké osimiri ọwụwa anyanwụ, na nso Chalchihuicueyecan, na mpaghara mmadụ bi. maka ndị Totonac. N’ịbụ onye o juru anya, onye ọchịchị ahụ gere ntị n’akụkọ nke ndị ozi ya, bụ ndị, na-ekpughe akwụkwọ amate na ala, gosiri ya ihe nkiri eserese nke “agwaetiti” ndị ahụ dị iche nke ụmụ nwoke na-acha ọcha, ndị na-abịaru obodo ahụ nso. Mgbe ndị ozi ahụ laghachitere, ndị ụkọchukwu mere ka Moctezuma hụ na nke a bụ otu n'ime ihe mgbaàmà ọjọọ nke gosipụtara njedebe nke ọchịchị ya na mbibi zuru oke nke alaeze Mexico. Ngwa ngwa, ajọ akụkọ ahụ gbasasịa n'alaeze ahụ niile.
N'akụkụ nke ha, ụgbọ mmiri ndị Hernán Cortés na-achị na-akwụsị n'ụsọ mmiri nke Veracruz, ebe ha guzobere kọntaktị mbụ na ndị bi na Totonacapan, bụ ndị gwara Cortés na ụmụ nwoke ya akụkọ dị ịtụnanya banyere Mexico-Tenochtitlan, na-akpọte ndị Europe echiche ahụ ịbanye n'ime ókèala ahụ ịchọ akụ na ụba dị egwu nke akọwara ha. N'ime njem ahụ, njem ụgbọ mmiri ndị Spain ahụ zutere ụfọdụ ụmụ amaala ndị na-eguzogide mwakpo nke ndị agha ya dị egwu, mana Tlaxcalans na Huexotzincas, n'ụzọ megidere, kpebiri iso ya, na-achọ njikọ aka ahụ iji wepụ yok ígwè nke Okpueze Mexico ahụ nyere iwu na mmadụ abụọ ahụ.
Site na ugwu mberede nke ugwu mgbawa, ndị agha Spain na ndị obodo ha jikọrọ aka na-aga Tenochtitlan, na-akwụsịtụ nwa oge na Tlamacas, ebe a maara ugbu a dị ka "Paso de Cortés", site na ebe ha hụrụ onyinyo obodo ahụ n'ebe dị anya- agwaetiti na ebube ya na ebube ya. Ogologo njem nke ndị agha jikọrọ aka mechara na November 8, 1519, mgbe Moctezuma nabatara ha ma debe ha n'obí nna ya, Axayácatl; N’ebe ahụ, dị ka ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme si kwuo, ndị ala ọzọ ghọtara na n’azụ mgbidi ụgha, e zoro akụ akụ na-enweghị atụ nke ezinụlọ eze Aztec, nke bụ nke Moctezuma ugbu a.
Mana ọ bụghị ihe niile gafere n'udo: n'iji eziokwu ahụ bụ na Cortés laghachiri n'ụsọ osimiri Veracruz iji zute njem njem nke Pánfilo de Narváez, Pedro de Alvarado gbara ndị ugwu Mexico gburugburu ogige mgbidi nke Onye isi obodo Templo, n'ime usoro nke ememe afọ nke ọnwa Tóxcatl, ma gbuo ọtụtụ ndị agha na-ejighi ngwa ọgụ.
A nwụọ ọnwụ. Cortés, na nloghachi ya, gbalịrị nwetaghachi nchịkwa nke ihe, mana mmebi ya site na mwakpo nke onye agha na-eto eto bụ Cuitláhuac duziri, onye jiri obere oge nọrọ n'ocheeze Mexico mgbe ọnwụ na-enweghị obi ụtọ nke Moctezuma.
Na-agba ọsọ site na Tenochtitlan, Cortés gara Tlaxcala ma ebe ahụ ka ọ hazigharịrị ndị ọbịa ya, ka ha mechara gaa n'ihu Texcoco, ebe o ji amamihe kwadebe mwakpo ikpeazụ, site na ala na mmiri, n'obodo Huitzilopochtli. Ndị agha Mexico, nke Cuauhtémoc nwere obi ike, bụ Tlatoani Mexica ọhụrụ, meriri mgbe e nwesịrị mmeri dị egwu nke mechara weghara na mbibi nke Tenochtitlan na ejima ya Tlatelolco. Ọ bụ mgbe ahụ ka ndị Spen gbara ụlọ arụsị Tláloc na Huitzilopochtli ọkụ, na-ebelata ebube mbụ nke Mexico ịbụ ntụ. Mgbalị siri ike nke Cortés na ndị ikom ya iji mee ka nrọ nke imeri Mexico mezuo ebumnuche ha, ma ugbu a bụ oge iji wuo obodo ọhụrụ ọhụụ na mkpọmkpọ ebe ọbara ga-abụ isi obodo New Spain. Ugo ahụ nke Moctezuma hụrụ ka ọ na-agabiga mbara igwe na-enweghị njedebe, ozugbo ọ merụrụ ahụ, enweghịzi ike ịgbapụ.
Isi Iyi: Akụkụ nke akụkọ ihe mere eme Nke 1 Alaeze Moctezuma / August 2000
