Na Mixtecos biri na ọdịda anyanwụ nke mpaghara Oaxacan, n'otu oge ahụ ndị Zapotec mere na Ndagwurugwu. Chọpụta karịa gbasara omenaala a.
Site na nyocha ihe omumu anyi mara na obodo ndi ozo di na Monte Negro na Etlatongo, na Yucuita na Mixteca Alta, ihe dika 1500 BC. ruo 500 BC
N'ime oge a, ndị Mixtecs guzobere kọntaktị na otu ndị ọzọ ọ bụghị naanị site na mgbanwe ngwaahịa, kamakwa site na ụdị teknụzụ na nka, nke a ga-ahụ n'ụdị na ụdị ha na-ekerịta na ọdịbendị mepụtara na ebe tere aka nke Mexico. ebe Puebla na Ndagwurugwu Oaxaca.
Obodo Mixtec nwekwara usoro nhazi nke dabere na ngalaba ụlọ nke jikọtara ọtụtụ ezinụlọ nuklia, ndị akụ na ụba ha dabere na ọrụ ugbo. Mmepụta nke usoro maka ịchekwa nri dugara na mmụba nke klaasị na ụdị nke ihe seramiiki, yana iwu ya na olulu ala.
Yucuita bụ mpaghara ọzọ dị mkpa nke Mixtec nke oge a, ikekwe nọ n'okpuru Yucuñadahui 5 km pụọ. nke. Ọ dị na ndagwurugwu Nochixtlán na ugwu dị larịị na nke elongated na 200 BC. o ruru mmadụ ole na ole bi na ya.
Obodo mbu nke Mixtec dị obere, ọnụ ọgụgụ nke ndị bi na 500 na 3,000 bi. N’adịghị ka ihe mere na ndagwurugwu ndịda nke Oaxaca, na Mixteca ọ dịghị nnukwu obodo karịrị otu obodo dị ogologo dị ka nke Monte Albán, ma ọnụ ọgụgụ ya na ọnụọgụ mmadụ ya erughị.
ỌR C AKA NT OFKWU ND COM ỌZỌ
Obodo ndị Mixtec jigidere asọmpi mgbe niile, njikọ ha na njikọ aka ha adịteghị aka ma kwụsie ike, yana esemokwu maka ike na ugwu. Obodo ndị mepere emepe rụkwara iji kpọkọta ndị bi na ụbọchị ahịa yana ebe nzukọ na ndị ọzọ gbara agbata obi.
Nnukwu nyiwe na egwuregwu bọọlụ kachasị na saịtị ndị a Mixtec. Maka oge a enwere ugbua ederede site na glyphs na ihe nnọchianya ndị a rụrụ na okwute na seramiiki, ọnụ ọgụgụ na ebe dị iche iche, yana ụbọchị kalenda.
Banyere nzukọ mmekọrịta nke Mixtec, ọdịiche dị n'etiti ọnọdụ mmekọrịta mmadụ na ibe ya, dịka ụdị ụlọ na ihe dị iche iche dị n'ime ha, njirimara nke ili ili na onyinye ha na-adịgasị iche iche dịka ọkwa mmekọrịta mmadụ na ibe ya.
Maka usoro ọzọ, nke anyị nwere ike ịkpọ nke ndị isi, ndị isi na alaeze, ọha mmadụ abanyelarịrị n'ọtụtụ isi: ndị isi na ndị isi kachasị; macehuales ma ọ bụ comuneros na ala nke aka ha, ndị nkịtị ala na ndị ohu; Ihe omume a abughi na Mixteca, otu ihe a na eme na otutu mpaghara Oaxacan.
Na Mixteca Alta, saịtị kachasị mkpa maka oge Postclassic (750 ruo 1521 AD) bụ Tilantongo, nke a na-akpọ Nuu Tnoo Huahui Andehui, Templelọ Nsọ nke Eluigwe, alaeze nke onye ndu a ma ama bụ asatọ Venado Jaguar Claw. Manors ndị ọzọ dị mkpa bụ Yanhuitlán na Apoala.
Otu n’ime ihe pụtakarịsịrị n’ụzọ nke ọkwa a bụ ogo dị elu nke nka na teknụzụ nke ndị Mixtec rụzuru; ọmarịcha polychrome seramiiki bu ihe osise, ihe onyogho na ihe eji eme ihe di elu, ihe osise nke emere na okpukpo nwere udi ihe odide codex, ihe ịchọ mma nke ọla edo, ọla ọcha, turquoise, jed, shei na ihe puru iche na uzo di nkpa: ihe eserese eserese ezigbo mma mara mma ma baa uru, karịa ihe niile, maka akụkọ ihe mere eme na okpukpe nke sitere na ha.
Oge a bụ otu nnukwu mmegharị omume igwe mmadụ maka Mixtec, n'ihi ọtụtụ ihe, n'etiti nke mbata nke ndị Aztec gburugburu 1250 AD, na mbuso agha na mwakpo Mexico nke mere narị afọ abụọ ka e mesịrị, kwesịrị ka ekwuru pụrụ iche. Fọdụ ndị otu Mixtec wakporo Ndagwurugwu nke Oaxaca, merie Zaachila, wee guzobe ọchịchị na Cuilapan.
E kewara Mixteca na ntanetị nke manors mebere obodo ọ bụla na mpaghara ha. Ekere ụfọdụ n'ime mpaghara dị iche iche ebe ndị ọzọ nọrọ onwe ha.
N'ime ndị kachasị ibu bụ Coixtlahuaca, Tilantongo, Tlaxiaco na Tututepec. A na-akpọkwa ndị isi ọdịnala ndị a bụ alaeze ma nwee isi ụlọ ọrụ ha n'obodo kachasị mkpa n'oge ahụ.
Dabere na ederede agbụrụ dị iche iche, Tututakp Ọ bụ alaeze kachasị ike na Mixteca de la Costa. O ruru 200 km. n'akụkụ ụsọ oké osimiri Pacific, site na steeti Guerrero ugbu a ruo ọdụ ụgbọ mmiri nke Huatulco.
Ọ chịkwara ọtụtụ ndị mmadụ ndị agbụrụ ha dị iche, dị ka Amuzgos, Mexico na Zapotec. N ’isi obodo nke ọ bụla, e nwere otu nwoke aha ya bụ onye ketara ikike dị ka onye nwere ikike kasịnụ.
