Agwaetiti Guadalupe bụ otu n'ime ihe kachasị dị anya site na mpaghara Mexico. Nnukwu nkume mgbawa ugwu dị iche iche gbasasịrị n’ókèala ya niile, na-egosi mmalite ugwu mgbawa ya.
Na narị afọ gara aga, ndị okike na ndị njem na-eleta agwaetiti ahụ, bụ ndị mgbe ha na-ele oke ọhịa dị ukwuu na alụlụụ, nnụnụ dị iche iche na ụba nke oke ala ya nyere ya aha nke "paradaịs ndu".
OBI PATATI NA IHE
Guadalupe bụ ebe mgbaba maka ndị na-eme nchọpụta na ndị ohi mmiri bụ ndị ji ya mere ebe inye mmiri na anụ maka ogologo njem ha. Ọ bụkwa ebe dị mkpa maka ndị whalers, bụ ndị mara ụlọikwuu ebe ahụ na-adịgide adịgide iji chọpụta akara na ọdụm ndị dị n'oké osimiri jupụtara ebe ahụ. Ka ọ dị ugbu a, a ka nwere ihe oyiyi nke ndị ọbịa ahụ na ndị bi n'àgwàetiti ahụ, ebe ọ bụ na n'ụsọ oké osimiri ọwụwa anyanwụ, ihe ndị fọdụrụnụ nke ndị Aleut Indians ndị ụgbọ mmiri Russia wetara maka nrigbu nke anụmanụ ndị ahụ e kwuru n'elu. N’otu aka ahụ, e nwere otu nkume dị n’elu agwaetiti ahụ ebe e dere aha ndị ọchịagha na ụgbọ mmiri ndị letara ya; na ebe a na-ahụ akụkọ ifo site na mmalite narị afọ nke iri na itoolu.
FLORA nke GUADALUPE N'IME IWU ỌR OF ISAB DRISA ISABỌCH.
N'ihi ọnọdụ ala agwaetiti ahụ, ihu igwe dị oyi, oge udu mmiri na-abịakwa n'oge oyi. Ma nke ahụ bụ mgbe na ndagwurugwu mkpụrụ nke ahịhịa na osisi na-eto na obere oghere ndị nkume hapụrụ.
Ihe karịrị otu narị afọ gara aga, e nwere oke oke ohia dị n'ugwu nke akụkụ ndịda, nke gbasaruru na ndagwurugwu ndị a na ụfọdụ n'ime ha nwere ụdị pụrụ iche n'ụwa dịka Guadalupe juniper, nke ụdị ikpeazụ ya nwụrụ na 1983.
Ka ọ dị ugbu a, ọtụtụ ụdị ahịhịa ndị mebere ọhịa ndị a apụla n'anya ma ndagwurugwu agwaetiti ahụ abụrụla nke mbara ala ahịhịa ndụ nke mmadụ webatara nke mebiri ahịhịa mbụ ahụ, ebe ọ bụ na n'ọtụtụ ọnọdụ ha bụ ụdị. anụ ụlọ, na asọmpi siri ike, nke na-ewere ọnọdụ nke ụdị ụmụ amaala. Nke a bụ otu ihe atụ nke omume na-emebi ihe nke mmadụ.
Ọ bụrụ na iwebata ahịhịa nwere nsonaazụ na-emerụ ahụ, ọ bụ karịa nke ụmụ anụmanụ na-eme nri, dị ka egosiputara na Australia na ntinye nke oke bekee na mmiri ya. Dị ka ọ dị na kọntinent ahụ, na njedebe nke narị afọ nke 18, ụgbọ mmiri na-ebugharị nke mba dị iche iche wepụtara ọtụtụ ewu na agwaetiti Guadalupe ka ha wee nwee ike ịzụ anụ ọhụrụ.N'ihi ọnọdụ nke agwaetiti ahụ, ebe ọ bụ na enweghị onye na-eri ibe ya, ọnụ ọgụgụ ewu na-arịwanye elu ma n'oge na-adịghị anya ọnụ ọgụgụ nke anụmanụ ndị a na-apụghị ịgbanwe agbanwe na obere mpaghara dị otú ahụ karịrị. Uto nke ruminants a buru ibu nke mere na n’afọ 1860, a tụlere ohere ịmegbu ha maka ebumnuche azụmahịa.
N'ihi ihe ịtụnanya a, Guadalupe efuela ọkara nke ụdị ahịhịa ya; dịkwa ka ahịhịa ndụ niile dị n'àgwàetiti ahụ, oké ọhịa alanarịbeghị ewu nke ewu. Na ngwụcha narị afọ gara aga, ọ kpuchiri mpaghara nke 10,000 ha ma taa ndọtị ya anaghị agafe 393 ha, nke pụtara na taa enwere ihe na-erughị 4% nke mpaghara ọhịa mbụ.
Fọdụ ụdị osisi dị n'àgwàetiti ahụ jupụtara na ya, ya bụ, a hụghị ha ebe ọ bụla ọzọ na mbara ụwa, dị otú a bụ ikpe osisi oak, nkwụ na cypress nke Guadalupe. N'ime osisi ndị a kpọtụrụ aha, o doro anya na oak Guadalupe bụ nke dị ugbu a na ọ nwere nnukwu ihe ọghọm ịla n'iyi, ebe ọ bụ na e nwere ụdị 40 dị afọ ole na ole nke ọtụtụ n'ime ha amụpụtabeghị. A na-ahụ nkwụ n'ọfụma na obere ọnọdụ adịghị mma, n'ihi na ewu na-eji ogwe osisi eme onwe ha ọkọ, nke mere thallus ji dị gịrịgịrị ma belata kwa mmetụta nke ikuku. Oké ọhịa Guadalupe dị egwu, ebe ọ bụ na ihe karịrị ọkara narị afọ amabeghị osisi ọhụrụ n'ihi na ọ na-ewe mkpụrụ toro ogologo karịa ewu iji rie ya.
Akụkọ kachasị ọhụrụ site n'àgwàetiti ahụ bụ nke jọgburu onwe ya: n'ime ụdị ihe ọkụkụ 168 dị ala, ihe dị ka 26 ahụbeghị kemgbe 1900, nke butere mkpochapụ ha. N'ime ndị nke fọdụrụnụ, a hụrụ ụdị atụ ole na ole n'ihi na a na-ahụkarị ha n'ebe anaghị agara ewu ma ọ bụ n'agwaetiti dịdebere Guadalupe.
NKPURU ISLAND, ISI DI EBU
Kọ nke osisi dị n'oké ọhịa emewo ka ụfọdụ ụdị nnụnụ akwụ akwụ n'elu ala, ebe ha dị mfe anụ oriri maka ọtụtụ nwamba bi n'ime ọhịa. A maara na nwamba ndị a ekpochapụla ma ọ dịkarịa ala ụdị ise nke nnụnụ agwaetiti na-ahụkarị, ma na Guadeloupe ma ọ bụ n'ebe ọ bụla ọzọ n'ụwa anyị ga-enwe ike ịchọta caracara, mmanụ na ụdị nnụnụ ndị ọzọ na-apụ n'anya kwa afọ. site na paradaịs preyed nke agwaetiti a.
Naanị ndị na-egwu egwu na agwaetiti
N'oge oge oyi, aja aja na okwute jupụtara na mmiri ozuzo kachasị ama ama na agwaetiti ahụ: akara enyí. Anumanu a si n’agwaetiti ndi Kalifonia nke di na United States muru nwa n’agwaetiti a nke di na Mexico Pacific.
Na narị afọ gara aga, nnukwu anụmanụ ndị a metụtara ndị whaler, ogbugbu ahụ wee bụrụ na na 1869 ha chere na ha adịkwaghị, mana na njedebe nke narị afọ nke 19, a hụrụ ụfọdụ ụdị ụdị a na agwaetiti ahụ, ebe ọ bụ na ọ dị na Guadeloupe ebe onu ogugu enyí gbakere. Taa a pụrụ ịhụ anụmanụ ndị a ọtụtụ oge n'ọtụtụ agwaetiti dị na North Pacific na Mexico.
Otu n'ime akụ na ụba a na-apụghị ịgụta ọnụ nke agwaetiti ahụ bụ akara akara fur nke Guadalupe, nke ekwenyere na ọ ga-ala n'iyi n'ihi oke ogbugbu e mere ya na narị afọ gara aga maka uru ahịa nke ajị ya. Ka ọ dị ugbu a, n'okpuru nchebe nke ọchịchị Mexico, ụdị a na-agbake.
FỌDG AHGR AR N'INLỌ INLỌ INLỌ NT INKWU ND OF NA-AH OF AKW OFKWỌ AHLAND
Na mgbakwunye na inwe nnukwu akụ na ụba, Guadalupe Island dị oke mkpa na ndọrọ ndọrọ ọchịchị na akụ na ụba. Ebe ọ bụ na a na-ekpebisi ike ịkọ na ọbụbụeze nke otu agwaetiti bụ site n'iji ya eme ihe, na 1864 gọọmentị Mexico zigara ndị agha ka ha chebe ya pụọ na mbata ndị si mba ọzọ. Ka ọ dị ugbu a, nchekwa ndị agha a na-ahụ maka njigide ụmụaka ise e kesara n'akụkụ dị iche iche nke agwaetiti ahụ, a na-ekwekwa ọbụbụeze ya na ọnụnọ nke ndị ọkụ azụ nke raara onwe ha nye ịchụ lobster na abalone, ngwaahịa nwere nnukwu choo mba ofesi.
Na mgbakwunye ịbụ ụlọ nyocha ihe ọmụmụ, ịdị kilomita 140 site n'ụsọ oké osimiri nke Baja California, agwaetiti ahụ gbatịrị kilomita 299 gbakwunyere mpaghara akụ na ụba anyị, nke a na-enyekwa Mexico ohere igosipụta ọbụbụeze ya ịchọpụta na ịchọpụta akụ mmiri dị n'akụkụ a.
Ọ bụrụ na arụmụka ndị a ezughi, anyị kwesịrị iche na agwaetiti ahụ bụ akụkụ nke ihe nketa anyị. Ọ bụrụ na anyị ebibi ya, ọnwụ ahụ abụghị naanị maka ndị Mexico, mana maka mmadụ niile. Ọ bụrụ na anyị mee ihe maka ya, ọ nwere ike ịbụ “paradaịs nke dị ndụ” nke ndị na-amụ banyere ihe ọdịnala narị afọ gara aga chọtara.
Isi mmalite: Amaghi Mexico Nke 210 / August 1994
