Yucatan nwere ọtụtụ ihe mara mma nke sitere na, n'ọtụtụ ọnọdụ, enwere ike iwere dị ka ihe pụrụ iche.
Iji malite, ekele maka ọnọdụ ala ya, anyị nwere ike ịchọta ọtụtụ ebe nkiri mara mma nke gụnyere oke osimiri dị ukwuu, cenotes, ọgba, ahịhịa na-atọ ụtọ na anụmanụ pụrụ iche.
Enweghị ugwu na-enye ohere ilegharị anya na mbara ala oke ọhịa. Oké osimiri dị nso na obodo ọ bụla, n'ihi na steeti nwere ọtụtụ narị kilomita nke ụsọ mmiri, nke ọtụtụ ọdụ ụgbọ mmiri nwere aha euphonic na Mayan (Chicxulub, Chelem, Telchac, wdg) ma ọ bụ Spanish (Río Lagartos, San Crisanto, Progreso) na-enye otutu aja na okpomoku na oke osimiri nke ebili mmiri di omimi nke anyi nwere ike iji uzo di iche iche di iche iche kesaa oghere.
Oké Osimiri Yucatan bụ oké osimiri na-asọ oyi, nke nwere ọnọdụ okpomọkụ na-ajụ oyi ma nwee osimiri na-enye ọrụ niile. Areasfọdụ mpaghara dị n'ụsọ oké osimiri nwere ọdịdị nke ebe obibi obibi ma ya mere iwu gọọmentị na-echebe ya. N'ime ha bụ ndị Celestún na Río Lagartos, ebe ọ ga-ekwe omume ịme njem ụgbọ mmiri dị mkpirikpi iji hụ ọkụ ọkụ na gburugburu ebe obibi ha site na nchebe. Oké Osimiri Yucatan nwere ike ịnụ ụtọ n'ọtụtụ ụzọ: ịsa ahụ na mmiri mmiri ya, ịdina na anyanwụ n'elu ájá ma ọ bụ nwee mmasị na ya n'ụlọ ndị ọbịa ma ọ bụ ụlọ oriri na ọ whileụ restaurantụ mgbe ị na-eri nri pụrụ iche Yucatecan. Dị ka a ga-asị na nke ahụ ezughị, ụyọkọ nke ọtụtụ ụbara gbapuru n'ime ọwụwa anyanwụ na uhuruchi nke oké osimiri ahụ. N’abalị, ịtụgharị uche na mbara igwe nke jupụtara n’oké ifufe na-enye ume ọhụrụ pụrụ ime ka ihe anyị ma n’obi.
Na Yucatan ogbu mmiri dị n'okpuru ala jupụtara n'ụdị cenotes na ọgba. N'ime ndị nke mbụ, anyị hụrụ opekata mpe otu ma ọ bụ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ mmadụ niile. Dabere na omimi ha na ikike ha nwere dị ka ndị na-egwu mmiri, mmadụ nwere ike ịmikpu onwe ya n'ime mmiri ya wee nwee ọ colorsụ na agba na ntụgharị dị egwu nke anyanwụ na-eweta n'oge dị iche iche nke ụbọchị. na ndị ọzọ na-emeghe kpamkpam; ọtụtụ n'ime ha dabara adaba maka olulu mmiri.
Ọgba ndị ahụ — dị ka nke Loltún na Calcehtok–, na veranda ha dị elu nke na-eweta stalactites na stalagmites, na-enye njem jupụtara na ịtụnanya, na onye nwere mmasị na-abawanye mgbe anyị gere ntị na nkọwa dị omimi nke ndị ndu obodo.
N'okwu gbasara ahịhịa, anyị na-ahụ osisi na-egbu egbu ebe niile: ọkụ na-ere ọkụ, ịsa ọla edo, nkwụ. Otu obere ogige, La Ermita, na Mérida, na-eme ka anyị mara ọtụtụ ụdị. Ogige ntụrụndụ ndị ọzọ metụtara obibi dị n'otu obodo: ha bụ ebe dị nchebe ebe ụdị nnụnụ na-adịghị emerụ ahụ, anụ na-enye anụmanụ na obere anụ na-akpụ akpụ na anyị na-agagharị na oke okike. Ogige ntụrụndụ ndị a na-akpọ El Centenario (Mérida) na La Reina (Tizimín), nakwa ebe a na-akpọ Cuxtal, bụ ebe pụrụ iche.
