Ekwuola ọtụtụ ihe banyere dinosaurs n'oge na-adịbeghị anya ma anyị maara na ha bi mpaghara dị iche iche nke ókèala nke dị mba anyị ugbu a, ọ bụ ezie na nke a dị n'oge gara aga nke na mgbe ha nwụrụ, Sierra Madre Occidental adịghị adị. O were ọtụtụ nde afọ maka nnukwu massif a, ya na ya bụ Sierra Tarahumara, ịrị elu.
Ihe dị ka nde 40 afọ gara aga, n'oge Tertiary, mpaghara ugwu ọdịda anyanwụ nke ugbu a Mexico nwere oke ugwu mgbawa, ihe omume nke dịgidere ruo ihe karịrị afọ 15. Ọtụtụ puku ugwu mgbawa gbawara ebe niile, na-ekpuchi oke mmiri na ntụ na ntụ nke ugwu mgbawa. Ego ndị a ghọrọ nnukwu ala dị larịị n'ugwu, ụfọdụ n'ime ha ruru elu karịa 3,000 m karịa elu osimiri.
Volcanism, nke a na - ejikọtakarị ya na ọrụ yana agagharị teknụzụ, butere nnukwu mmejọ banyere ala nke na - ebute mgbawa na ala ma mekwaa mgbawa miri emi. Offọdụ n’ime ndị a fọrọ nke nta ka ha ruo 2,000 m n’ogologo. Ka oge na-aga na mmiri, mmiri ozuzo na iyi ndị dị n'okpuru ala mere mmiri na osimiri ndị gbakọtara na ndagwurugwu na ndagwurugwu, na-eme ka ha dịkwuo omimi site na imebi ma mebie ọwa ha. Ihe si na ọtụtụ nde afọ a pụta na nke anyị nwere ike ịnụ ụtọ ugbu a bụ nnukwu usoro nke Barrancas del Cobre.
Nnukwu ndagwurugwu na osimiri ha
A na-ahụ nnukwu osimiri ndị dị na ndagwurugwu n'ime ndagwurugwu kachasị mkpa. Ndi nile nke Sierra Tarahumara, ewezuga Conchos, igbapu rue Ọwara California; mmiri ya na-asọ site na nnukwu ndagwurugwu nke steeti Sonora na Sinaloa. Osimiri Conchos na-eme njem dị ogologo site na ugwu, ebe a mụrụ ya, wee gafere ala dị larịị na ọzara Chihuahuan iji sonyere Rio Grande wee pụọ na Ọwara Oké Osimiri Mexico.
A tụlerela ọtụtụ banyere omimi nke ndagwurugwu ụwa, mana dị ka onye America Richard Fisher si kwuo, Urique ndagwurugwu (nke dị otu puku, narị asatọ na iri asaa na itoolu), Sinforosa (nke nwere otu puku na narị asatọ na iri atọ) na Batopilas (nke ji otu puku na narị asatọ) nọrọ ebe ndị dị n’ụwa niile. nke asatọ, nke itoolu na nke iri, n’otu n’otu; n’elu nnukwu kaniyon dị na United States (mita 1,425).
Ebube mmiri
Akụkụ kachasị pụta na Canyon Canyon bụ nsụda mmiri ya, nkewapụtara n'etiti ndị kachasị ukwuu n'ụwa. Ndị nke Piedra Volada na Basaseachi kwụpụtara. Nke mbụ nwere mmiri mmiri mmiri 45 m, ọ bụ nke anọ ma ọ bụ nke ise kachasị ukwuu n’ụwa, ma ọ bụ nke kachasị elu na Mexico. Nchọpụta mmiri mmiri a bụ n'oge na-adịbeghị anya ma ọ bụ n'ihi nyocha nke Cuauhtémoc City Speleology Group.
Mmiri mmiri Basaseachi, nke a maara maka afọ 100, nwere elu nke 246 m., Nke na-etinye ya dị ka nọmba 22 n'ụwa, nke iri na otu na America na nke ise kachasị elu na North America. Na Mexico ọ bụ nke abụọ. Na mgbakwunye na abụọ ndị a, enwere ọtụtụ ọdọ mmiri ndị ọzọ dị oke mma ma maa mma nke a na-ekesa n'ugwu ahụ.
Ihuigwe
N'ịbụ ndị gbajiri agbaji na mberede, ndagwurugwu ahụ na-eweta ihu igwe dị iche iche, na-adị iche na mgbe ụfọdụ ọ dị oke njọ, n'otu mpaghara. N'ozuzu, e nwere gburugburu ebe abụọ dị na Sierra Tarahumara: nke ala dị larịị na ugwu dị n'akụkụ elu nke oke mmiri na nke ala nke ndagwurugwu ahụ.
N’ebe dị elu karịa mita 1,800 karịa elu oke osimiri, ihu igwe na-amalite site na nwayọọ ruo oyi n’oge nke afọ, ya na nnukwu mmiri ozuzo n’oge oyi na mgbe ụfọdụ nnukwu snowfalls nke na-enye oke ịma mma na ịdị ebube nke mbara ala. Mgbe ahụ, edere okpomọkụ dị n'okpuru 0 Celsius, nke mgbe ụfọdụ na-agbadata na -ebelata 23 Celsius.
N'oge ọkọchị, ugwu na-egosi ọmarịcha ịma mma ha, mmiri ozuzo na-emekarị, ebe ọdịda anyanwụ na-acha akwụkwọ ndụ na ndagwurugwu na-ejupụta na ifuru ọtụtụ. Ogologo ọnọdụ okpomọkụ bụ Celsius 20, dị iche na steeti ndị ọzọ nke Chihuahua, nke dị oke n'oge a n'afọ. Sierra Tarahumara na-enye otu n'ime oge ọkọchị kachasị mma na mba ahụ dum.
N'ụzọ dị iche, ihu igwe dị na ala nke Canyon Canpper bụ subtropical na oge oyi ya kacha atọ ụtọ, ebe ọ na-ejigide nkezi okpomọkụ nke 17 Celsius. N'aka nke ọzọ, n'oge ọkọchị, ihu igwe Barranco dị arọ, nkezi rịrị elu na 35 Celsius, na edekọla okpomọkụ ruo 45 Celsius na mpaghara ahụ. Nnukwu mmiri ozuzo na-eme ka mmiri iyi mmiri, iyi na osimiri na-eto eto.
Ihe dịgasị iche iche
Mbibi na nkpoda nke ihe odide ala, nke nwere ugwu di uku nke na ha kariri 2,000 m na kilomita ole na ole, na ndiiche nke onodu ubochi na enye nkpuru obi puru iche na ndu di iche iche na ugwu. Osisi na ahịhịa jupụtara na ya, ya bụ, ahụghị ha ebe ọzọ n'ụwa.
Ugwu a juputara na elu ugwu di iche-iche ma mara mma ebe pine di otutu, obu ezie na oaks, poplar, junipers (nke ana akpo táscates nke obodo), alder na osisi strawberry nwekwara otutu. Enwere umu pine iri na ise na osisi oak 25. Oke oke ohia nke Guadalupe y Calvo, Madera na mpaghara Basaseachi na-enye anyi echiche di egwu na mbido udu nmiri, mgbe ndi popla na alders tupu ha puo akwukwo, nweta odo, oroma na uhie uhie nke di iche ahịhịa pine, osisi oak na junipers. N'oge ọkọchị, ugwu niile na-ama ifuru ma jupụta na agba, nke ahụ bụ mgbe ụdị osisi dị iche iche nke osisi ya na-atọ ụtọ nke ukwuu. Ọtụtụ okooko osisi, bara ụba n'oge a, ndị Tarahumara na-eji ọgwụgwọ na nri ọdịnala ha.
Uzo di iche iche nke osisi di iche site na etiti elu nke Sierra Leone rue omimi nke ndagwurugwu ebe ohia na-abawanye. Osisi dị iche iche na cacti: mauto (Lysiloma dívaricata), chilicote (Erythrína flaveliformis), ocotillo (Fourqueria splendens), pitaya (Lemaíreocereus thurberi), cardón (Pachycereus pectenife), tabachín (Caesalpinia pulcherungaves) (Caesalpinia pulcherungaves) lechugilla), sotol (Dasylirio wheeleri), na ọtụtụ ụdị ndị ọzọ. N’ebe iru mmiri dị ụdị ahụ dịka ceiba (Ceiba sp), osisi fig (Ficus spp), guamuchil (Pithcollobium dulce), ahịhịa amị (Otate achara), burseras (Bursera spp) na lianas ma ọ bụ lianas, na ndị ọzọ.
Anụmanụ nke Canyon Canyon na-ebikọ na ebe obibi na-ekpo ọkụ ma ọ bụ na-ekpo ọkụ. Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ 30% nke ụdị anụmanụ ndị na-enye ala na Mexico ka edepụtara na ugwu a, na-egosipụta onwe ha: nwa ojii (Ursus americanus), puma (Felis concolor), otter (Lutra canadensis), mgbada na-acha ọcha ( Odocoileus virginianus), anụ ọhịa wolf Mexico (Canis lupus baileyi) a na-ewere na egwu nke mkpochapu, anụ ọhịa (Tayassutajacu), pusi ọhịa (Lynx rufus), raccoon (Procyon lotor), baajị ma ọ bụ cholugo (Taxidea taxus) na skon (Mephitis macroura), na mgbakwunye na ọtụtụ ụdị ụsụ, squirrel na hares.
Edebanyela aha ụdị nnụnụ 290: 24 n'ime ha nwere nsogbu na 10 na-achọ ịla n'iyi, dị ka akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ macaw (Ara militaris), oke parrot (Rbynchopsitta pachyrbyncha) na coa (Euptilotis noxenus). N'ebe kachasị dịpụrụ adịpụ, a ka nwere ike ịhụ ụgbọ elu nke ugo ọla edo (Aquila chsaetos) na ezemere peregrine (Falco peregrinus). Otu n’ime nnụnụ ndị ahụ bụ nnukwute ọhịa, nnụnụ ọhịa, nnụnụ kwel, na uda. Puku kwụrụ puku nnụnụ na-akwaga mba ọzọ na-abịa n'oge oyi, ọkachasị akịrịka na ọbọgwụ ndị na-agba ọsọ n'ihi oké oyi na-atụ n'ebe ugwu United States na Canada. O nwekwara umu anumanu 87 na 20 nke amphibians, nke mbu 22 bu ndi nwere nsogbu na nke abuo nwere agwa a.
Enwere ụdị azụ 50 dị na azụ, nke ụfọdụ n'ime ha nwere ike iri dị ka egwurugwu egwurugwu (Salmo gardneri), largemouth bass (Micropterus salmoides), mojarra (Lepomis macrochirus), sardine (Algansea lacustris), catfish (Ictalurus punctatus) , azu kaapu (Cyprinus carpio) na charal (Chirostoma bartoni).
Chihuahua al Pacifico Railway
Otu n'ime ọrụ injinia kachasị arụ ọrụ na Mexico bụ n'ime akụkọ dị ịtụnanya nke Canyon Canpper: Chihuahua al Pacífico Railway, nke malitere na November 24, 1961 iji kwalite mmepe nke Sierra Tarahumara, na-enye Chihuahua ụzọ ọpụpụ n'oké osimiri site na Sinaloa.
Routezọ a malitere na Ojinaga, gafere obodo Chihuahua, gafere Sierra Tarahumara wee gbadaa n'ụsọ osimiri Sinaloa, site na Los Mochis iji kwụsị Topolobampo. Mkpokọta ogologo nke ụzọ ụgbọ okporo ígwè a bụ 941 km ma nwee àkwà mmiri 410 nke ogologo dị iche iche, nke kachasị ogologo bụ nke Río Fuerte nwere ọkara kilomita na nke kachasị elu nke Río Chínipas nke nwere 90 m. O nwere tunnels 99 na ngụkọta 21.2 km, nke kachasị ogologo bụ El Descanso, na ókè-ala n'etiti Chihuahua na Sonora, nke nwere ogologo nke 1.81 km na Continental na Creel, yana 1.26 km N'oge ọ na-aga ọ na-agbago ruo 2,450 mita karịa ọkwa nke oké osimiri.
Waygbọ okporo ígwè ahụ na-agafe otu n'ime ugwu ugwu nke ugwu, na-agafe Barranca del Septentrión, nke dị otu puku na narị isii, na ụfọdụ isi na Urique canyon, nke dị omimi na Mexico niile. Ọnọdụ ala dị n'etiti Creel, Chihuahua, na Los Mochis, Sinaloa, bụ nke kachasị mma. Ọ bụ steeti Chihuahua bidoro iwu ụgbọ okporo ígwè a na 1898, rute Creel na 1907. A rụchara ọrụ ahụ ruo 1961.
