Ndị Europe bụ ndị njem ụgbọ mmiri na nke mbụ na mmiri nke Oké Osimiri Bermejo nwere mmụọ nke ịma mma ha hụrụ n'ụzọ ha; ọ bụ ihe kwere nghọta na ha chere dịka agwaetiti dịka n'ezie peninshula.
Ha na-akwọ ụgbọ mmiri ha ma na-ahụ obere agwaetiti ndị na-abụghị ihe ọ bụla ma e wezụga ugwu ugwu na mmiri mmiri nke pụtara ọtụtụ nde afọ gara aga na mmiri ruo mgbe ha gafere oke osimiri ma chọta ìhè anyanwụ. O siri ike iche n'echiche, n'oge ahụ, ịsọ elu nke dolphins na-eme ememme mbata nke ndị ahụ na-eme ihe ọjọọ na ezinụlọ nke whale ndị ijuanya na-ele ndị ọbịa ahụ.
Ndị Europe bụ ndị njem ụgbọ mmiri na nke mbụ na mmiri nke Oké Osimiri Bermejo nwere mmụọ nke ịma mma ha hụrụ n'ụzọ ha; ọ bụ ihe kwere nghọta na ha chere dịka agwaetiti dịka n'ezie peninshula. Ha na-akwọ ụgbọ mmiri ha ma na-ahụ obere agwaetiti ndị na-enweghị ihe ọzọ ọ bụ ma ọ bụghị ugwu ugwu na oke mmiri nke pụtara ọtụtụ nde afọ gara aga na mmiri ruo mgbe ha gafere oke osimiri ma chọta ìhè anyanwụ. O siri ike iche n'echiche, n'oge ahụ, ịsọ elu nke dolphins na-eme ememme mbata nke ndị ahụ na-eme ihe ọjọọ na ezinụlọ nke whale ndị ijuanya na-ele ndị ọbịa ahụ.
Agwaetiti ndị a, nke ndị bi na mbara igwe, ndị bi na mmiri na ndị bi na mbara ala pụtara, n'anya ndị njem ahụ, ndị dị ebube ma nọrọ naanị ha na ndịda ụsọ mmiri nke peninsula ahụ nke Sierra de La Giganta kpuwere.
Ikekwe ọ bụ ohere ma ọ bụ ntụgharị ụkwụ nke na-eduga ndị nwere obi ọma bụ ndị na-achọ ụzọ ọzọ rue ọnụ mmiri ahụ; Ka oge na-aga, njem ndị ahụ gara n’ihu, njem ndị a sochiri otu otu, kọntinenti ọhụrụ pụtara na map ndị ahụ ma n’elu ha “agwaetiti” California tinyere ụmụnne ha ndị nwanyị tọrọ.
Na 1539, otu njem nke Hernán Cortés kwadoro na n'okpuru iwu Francisco de Ulloa rutere n'ụzọ zuru oke na ọnụ nke Osimiri Colorado. Nke a dugara, otu narị afọ ka e mesịrị, na mgbanwe nke ihe osise ụwa n'oge ahụ: ọ bụ n'ezie peninshula na ọ bụghị nke oge ahụ: ọ bụ n'ezie peninshula na ọ bụghị akụkụ agwaetiti, dịka ha cheburu na mbụ.
Ogwe pel ndị a chọtara na nso ọdụ ụgbọ mmiri Santa Cruz, taa La Paz, na ikekwe ikwubiga okwu ókè - nke pụtara ọtụtụ akụkọ ihe mere eme edere n'oge mmeri ahụ gosipụtara mmụọ nke ndị ọhụụ ọhụrụ.
Nnyocha nke Sonora na Sinaloa n'etiti narị afọ nke 17 na ntọala nke ọrụ Loreto na 1697 na ndịda nke peninshula bụ mmalite nke nnukwu narị afọ.
Ọ bụghị naanị na gburugburu ebe obibi ka ndị mwakpo ọhụrụ wakporo, ndị Pericúes na Cochimíes, ndị bi na autochthonous, ka ọrịa na-ebibi; N'ime ya, ndị Yaquis na Seris belatara ruo oke ókèala ndị ahụ ha na-akwaga n'enweghị nsogbu.
Ma na ọkara nke abụọ nke narị afọ nke 19 na ọkara nke mbụ nke 20, nkà na ụzụ mụbara ike nke mmadụ: ịkụ azụ, nnukwu ọrụ ugbo na igwupụta mepụtara. Mmiri nke osimiri dị ka Colorado, Yaqui, Mayo na Fuerte, n'etiti ndị ọzọ, kwụsịrị inye mmiri nke mmiri mmiri na mgbe ahụ ụmụ anụmanụ na osisi, na-etinye aka na ihe oriri dị mgbagwoju anya n'oge ụfọdụ enweghị ike ịghọta, guzogidere mmetụta ahụ.
Kedu ihe mere agwaetiti ndị dị na ndịda Oké Osimiri Cortez? O metụtakwara ha. E buuru guano nke ụmụ nnụnụ tinyegoro kemgbe ọtụtụ puku afọ gaa mba ndị ọzọ iji rụọ ọrụ fatịlaịza; ndị na-egwu ọlaedo na ebe a na-eji nnu eme ihe, bụ́ ndị mesịrị bụrụ nke na-abaghị uru; ọtụtụ ụdị mmiri dị ka vaquita gara n'etiti ụgbụ trawl; Agwaetiti ndị ahụ nwere ụfọdụ ihe mbibi na-enweghị ike ịgbanwe agbanwe ya na ndị agbata obi pere mpe na oke osimiri.
Dika ekpughere ndi nche n’ebe mara mma, agwaetiti nile huru otutu otutu uzo nke ugbommiri, nke mere n’ime otutu narua gara agha si San Francisco, California, ma banye United States mgbe ha gabigara miri nke Osimiri Colorado; ha anọgideghị na-agbanwe agbanwe n'ihu ụgbọ mmiri ịkụ azụ na ahịhịa ha; ha bụ ndị akaebe kwa ụbọchị nke ọtụtụ ụdị na-apụ n'anya.
Ma ha ka nọ ma soro ha ndị agadi bi na ya bụ ndị isi ike bụ ndị guzogidere ọ bụghị naanị ịgabiga oge kamakwa mgbanwe ihu igwe nke ụwa na, karịa ihe niile, oke omume nke ndị nwere ike ịbụ ndị enyi ha mgbe niile: ụmụ nwoke.
Kedu ihe anyị na-ahụ mgbe anyị na-eme njem site n'oké osimiri site na Puerto Escondido, na obodo Loreto, n'ọdụ ụgbọ mmiri nke La Paz, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ na njedebe nke peninshula? Ihe na-egosi n'ihu anyị bụ panorama pụrụ iche, ahụmahụ na-akpali akpali n'ezie. N’ebe mara mma nke oke osimiri site na profaịlụ nke ụsọ oké osimiri ahụ na ụdị agwaetiti ndị a na-agbakwunye nleta nke dolphins, whale, nnụnụ nke usoro na-emebi emebi na ụgbọ elu siri ike, yana ndị pelicans na-achọ nri. Zụ nke ọdụm na-ebugharị na-agagharị, ka ha na-agbarịta ibe ha, na-enwu n’anyanwụ ma na-asa ahụ site na mmiri nke na-agbawasị na nkume.
Onye na-eleru anya ga-enwe ekele maka ọdịdị nke agwaetiti dị na map na nsọtụ ha na ala; oke uzo na uzo mmiri, nke ndi nke Caribbean kariri; ihe ndị dị na nkume nke na-ekpughe afọ nke ụwa anyị.
Ndị ọkachamara na osisi na anụmanụ jupụtara ebe ahụ ga-ahụ kaktus ebe ahụ, anụ na-akpụ akpụ, mamilaria, oke ojii, na nkenke: biznagas, ilo, iguanas, ngwere, agwọ, nkịta, oke, oke, anụ ọhịa, egbe, pelicans na ndị ọzọ.
Ndi mmadu di iche-iche ga enwe obi uto na ala ndi ozo di iche-iche di iche iche di iche iche di iche iche di iche iche di iche iche di iche iche di iche iche di iche iche di iche iche; ndị ọkụ azụ na-egwu egwuregwu ga-ahụ ụgbọ mmiri na marlin; na foto, ikike iwepụta ogbe kacha mma. Oghere ahụ dị mma maka ndị chọrọ ịnọ naanị ha ma ọ bụ maka ndị chọrọ ịkọrọ ndị ha hụrụ n'anya ahụmịhe nke ịmara otu ụzọ dị n'oké osimiri, n'agbanyeghị mbibi, ọ dị ka ọ nweghị onye metụrụla aka.
Agwaetiti Coronado, El Carmen, Danzante, Monserrat, Santa Catalina, Santa Cruz, San José, San Francisco, Partida, Espíritu Santo na Cerralvo bụ ụyọkọ kpakpando nke ala nke a na-echekwa maka ọdịmma nke okike na ohere nke ịhụ ụzọ.
Onye ọ bụla n'ime ha nwere ihe nkiri pụrụ iche: ọ dịghị onye ga-enwe ike ichefu osimiri dị n'àgwàetiti Monserrat; ọnụnọ dị egwu nke Danzante; nnukwu mmiri dị na San Francisco; ihe ndị dị na San José; enyo nke anyanwụ n’agwaetiti El Carmen, ebe a na-azụ atụrụ buru ibu; ihe oyiyi a na-apụghị ịkọwa akọwa nke Los Candeleros na ihe ngosi dị egwu na agwaetiti nke Partida ma ọ bụ Espíritu Santo, ma ebili mmiri dị elu ma ọ bụ dị ala, yana anyanwụ dara nke nwere ike ịhụ naanị n'Oké Osimiri Cortez.
Ihe ọ bụla enwere ike ikwu ma mee iji chekwaa mpaghara a nke ókèala anyị pere mpe. Anyị ga-ejide n'aka na ọdịnihu nke agwaetiti ndị dị na ndịda Oké Osimiri Cortez ga-adabere na ịtụkwasị ebe a dị ka nnukwu nlezianya nke okike nke onye ọbịa ọ bụla nwere ike ile anya ma ọ bụrụhaala na ọ naghị emetụta ọmarịcha gburugburu ya.
EL FARALLÓN DE ISLA PARTIDA: ỌZỌ NA-ACHASTA ỌM SEMA
Ugwu Partida Island bụ ebe mgbaba na-enweghị atụ: ọ nwere ọtụtụ nnụnnụ mmiri.
Booby nnụnụ na-akwụ akwụ n’ebe dịkarịsịrị elu nke ọnụ ọnụ ugwu ahụ, a na-ahụkwa ha n’ịkwasa àkwá ha, ụmụ nwoke na ụmụ nwanyị na-agbanwegharị n’ịchọ nri. Ọ dị mma ịlebe ha anya, jiri ụkwụ na-acha anụnụ anụnụ, aja aja ha dị ka akpa na isi ọcha ha nwere ngosipụta nke "Agaghị m". Ugbo mmiri juru eju ma na-eguzo na nsọtụ abis, na-ele anya n'oké osimiri iji chọọ ụlọ akwụkwọ azụ; Ebe ọzọ kachasị amasị ya bụ ngwugwu nke cacti na, site n'ọtụtụ nsị, yiri snowy. Nnụnụ frigate na-efe elu, na ụdị silhouette ha na-enwekarị nku ogologo, yiri ụsụ. Ndị Pelicans na-ahọrọ nkume ndị dị n'ụsọ oké osimiri wee si na ntinye banye na mmiri na-achọ nri. Enwekwara ndi ozo na otutu uzo di iche iche, ma obu ndi ozo.
Isi ihe na-adọrọ adọrọ nke ugwu ahụ bụ ógbè ọdụm nke ọdụm.
N'oge mgbụsị akwụkwọ, ndị ọkà mmụta ihe ọmụmụ sitere na Mahadum Baja California Sur na-eme ọnụọgụ iji dekọba ọnụ ọgụgụ ndị mmadụ.
Ọtụtụ n'ime anụ ọhịa wolf na-abịa ebe a ka ha lụọ ma nwee ụmụ ha; e guzobere ógbè ahụ karịsịa na wolfholes, ọ bụ ezie na ụdị nke ọdụdụ ọdụ kacha nta nwere nkume ọ bụla ha nwere ike ịrị, na ụkwụ ugwu. Ha na-ebute oke ihere site na mbedo na ikpe ha; ruckus dị ogologo ụbọchị niile.
N'oge oge ịlụ, ụmụ nwoke na-akpara ókèala ha ókè, bụ nke ha ji oke ịnụ ọkụ n'obi chebe; ebea ka ha na-edowe umu nwanyi di iche iche.
Naanị ala a na-ese okwu, ebe a na-ahụta oke osimiri dịka ihe onwunwe. Ọgụ dị n'etiti ụmụ nwoke na-achịkarị na-adịkarị, ụmụ nwanyị enweghịkwa ụkọ, bụ ndị, nke onye ọzọ nwere ike rafuru, gbanahụ harem. Malesmụ nwoke kachasị ike dị egwu, ọkachasị mgbe iwe na-ada mba ma na-eti mkpu nke ukwuu iji mee ka onye ọ bụla nwara ịbanye na ngalaba ha egwu. N'agbanyeghị ọdịdị na umengwụ ha, ha nwere ike ịga njem ọsọ karịa 15 kilomita kwa elekere na mwakpo ha iji tụọ ndị iro ha ụjọ.
N'okpuru oké osimiri enwere ụwa dị iche, mana dịka ọ na-adọrọ mmasị.
Lọ akwụkwọ buru ibu nke sardine na-egwu mmiri na-emighị emi; aru-ha nke yiri udidi yiri ọla-ọcha. A na-enwekwa azịza di iche iche di iche iche na nke a na-enyo enyo, ya na ihe di egwu. Mgbe ụfọdụ ị na-ahụ stingrays na "ofufe" na ndopuyo site ruo mgbe ha ga-efu n'ime omimi nke oké osimiri, na-ahapụ anyị nwere mmetụta nke ibi ndụ a iju nrọ na ngwa ngwa ngagharị.
Isi mmalite: Amaghi Mexico Nke 251 / Jenụwarị 1998
