Ebe kachasị echebe na mpaghara Mexico bụ Calakmul Biosphere Reserve, nke bi na mpaghara 723,185 ha na ndịda ọwụwa anyanwụ nke steeti Campeche.
Regiongbè ahụ nwere ihu igwe na-adịchaghị ala, na mmiri ozuzo n'oge ọkọchị, na ebe ọnọdụ okpomọkụ kachasị dị ala bụ 22 Celsius C na nke kachasị 30 Celsius C. Ebe nchekwa ahụ nwere isi abụọ dị na mpaghara gbara gburugburu; Ha bụ ala ebe 12% nke oke, ọkara na obere okpuru ala nke mba ahụ na-echekwa, yana savannas, ụzọ mmiri na ala mmiri. Mpaghara a, nke enyere iwu na May 23, 1989, dị na obodo ọhụrụ nke otu aha ahụ, na ndịda ọ gbara Guatemala nso, na ebe akpọrọ "Petén larịị", ebe nnukwu Maya Biosphere Reserve dị.
Oke ohia di elu, nke nwere oke osisi dika ceiba, sapodilla, pich, mahogany na amates, na otutu ebe a gwakọtara ya na ahihia kachasi nke obere ohia di ala. nke chacáh, dzalam, guara, palo de tinte, jícara, n'ọbụ aka chit na nkax nọchiri anya ya, yana ọtụtụ lianas na ahịhịa. N'aka nke ọzọ, ọdịdị elu ala nke ala ahụ enyela ohere ịdị adị nke mmiri nwere ọmarịcha ahịhịa nwere ahịhịa na mmiri mmiri, dịka tulares na akwa amị; Enwekwara ala dịpụrụ adịpụ nke akpọrọ "akalché", nke miri emi ma tochie, nke na-emepụta mmiri dị mma maka anụ ọhịa.
N'ihi ọnọdụ dị mma nke nchekwa nke ahịhịa ndụ na ụkọ nke ọrụ mmadụ, nke a bụ otu n'ime obi abụọ dị mkpa maka ụmụ anụmanụ na mpaghara ndị ọzọ; Ha bi na umu anumanu nile nke ala America ndi na-acho acho ka ha dikwa ndu, dika jaguar, ocelot, tigrillo, yaguarundi na cat cat; osisi ndị toro ogologo na-amasị ọnụnọ nke nnukwu ndị agha nke ndị na-eme mkpọtụ na ndị ududo; n’okpuru ahihia ndu umu anumanu di nkpari, di ka akpiri, anteater, deer-white-cheeked deer, white-cheeked ọhịa boar, ocellated tokey na partridge; ebe anoghi ahihia osisi no na parke na coas, chachalacas na calandrias bu onu ogugu di otutu. Anụmanụ a, nke a na-ahụkarị mpaghara neotropical, n'ọtụtụ ọnọdụ bụ nke ụmụ obere, ụdị jupụtara na ụfọdụ nọ n'ihe egwu mkpochapụ.
Calakmul, nke n’asụsụ Mayan pụtara “mounds abụọ dịdebere ibe ya”, bụ saịtị ebe mmadụ bi biri nke ukwuu n’oge Middle Preclassic na Late Classical oge (n’agbata afọ 500 BC ruo 1000 AD). Obodo kachasị ukwuu n'obodo ndị mepere emepe na mpaghara Maya n'oge oge ochie nwere ihe karịrị 500 ihe ochie, yabụ Calakmul ka a na-ewere dị ka ego kachasị ukwuu nke ederede Mayan dynastic, n'ihi ọnụ ọgụgụ dị ukwuu, ọtụtụ dị n'ihu ụlọ ala na ọtụtụ ndị gbara ya N'ama. N'ime mpaghara echekwara enwere ọtụtụ ebe ochie, n'etiti ndị kacha mara amara bụ El Ramonal, Xpujil, Río Bec, El Hormiguero Oxpemul, Uxul na ndị ọzọ, nnukwu akụkọ ihe mere eme na ọdịbendị dị mkpa, ebe Calakmul pụtara maka ịbụ obodo kachasị Mayan na Mexico, na nke abụọ na mpaghara Mayan niile, mgbe Tikal gasịrị.
