Ndị agha Spain na mmeri ime mmụọ wetara mgbanwe dị ukwuu na ụzọ ụmụ amaala, nke gosipụtara, n'etiti mpaghara ndị ọzọ, na ije.
Iwu ndị ahụ mara mma, bụ ndị eboro ebubo na mgbasa ozi nke New Spain, bụ maka ọrụ ụlọ okpukpe; ya mere ọrụ siri ike iji wuo ọtụtụ ụlọ nsọ na ebe obibi mkpọchi, nke ọ bụla n'ime ha bụ ihe atụ magburu onwe ya nke ụkpụrụ ụlọ New Spain.
A pụghị ịgụta ọnụ ọgụgụ bara ụba nke Antequera ochie ahụ n'agbanyeghị oke ala na mmebi nke ala ọma jijiji kpatara, bụ nke hapụrụ ntakịrị ihe owuwu nke narị afọ nke 16. Na agbanyeghi na agharo idozighari otutu ulo ndi mmadu na nke okpukperechi rue ugboro abuo ma obu ato n’ime oge, obu uzo ala a di nkenke nke kowara uzo ulo a, nke di obosara ma di ala, siri ike, nwere oke mgbidi.
N’obodo ọ bụla nke Oaxaca, n’obodo nke ọ bụla, anyị na-ahụ ihe ncheta mara mma nke na-edebe ọtụtụ ebe ịchụàjà na ọrụ nka dị elu n’ime.
Dịka ihe izizi, na Mixteca anyị nwere ike ịmasị ihe ncheta atọ dị mkpa: ụlọ nsọ na ebe obibi ndị mọnk nke San Pedro na San Pablo Teposcolula nwere ụlọ ụka pụrụ iche nke ụdị ya. Templelọ nsọ ahụ na ebe obibi ndị mọnk nke San Juan Bautista Coixtlahuaca, nke ụlọ nsọ ya nwere facade nke agbụrụ Renaissance na ụlọ ụka mepere emepe nwere ihe enyemaka, ọrụ ụmụ amaala nke na-egosi ihe ngosi nke ihe osise pre-Hispanic. N'ikpeazụ, ụlọ nsọ ahụ na ebe obibi ndị mọnk nke Santo Domingo Yanhuitlán, nke dị n'ime ya na-echekwa ebe ịchụàjà baroque mara mma na akụkụ ahụ e weghachiri eweghachi n'oge na-adịbeghị anya.
Na Sierra Norte anyị na-ahụ ihe ncheta ndị ọzọ kwesịrị ileta, dị ka oflọ Nsọ nke Santo Tomás nke nwere ọmarịcha ihu ya na ihe ịchụàjà ya baroque, na Capulalpan de Méndez.
Na Central Valleys anyị nwere ụlọ nsọ nke San Andrés Huayapan, Tlalixtac de Cabrera na San Jerónimo Tlacochahuaya. N'ụlọ nsọ nke Tlacolula de Matamoros, ụlọ nsọ nke Dinwenu nke Esquipulas dị, nke eji ihe eji eme baroque chọọ mma.
Dị ka ihe atụ nke owuwu ụlọ site na ngwụsị narị afọ nke iri na isii na mmalite narị afọ nke iri na asaa, anyị nwere Santo Domingo de Guzmán, nke ụlọ nsọ ya nwere ike ịhụ ọmarịcha ihe ịchọ mma ọla edo; a na-edebe ihe ochie nke Omenala na ebe obibi ndị mọnk mbụ. Temlọ arụsị ndị ọzọ dị n’ime ime ebe akụkọ ihe mere eme bụ: Katidral ahụ, nke dị n’ihu Alameda de León, nke ọrụ ya sitere na 1535; Basilica nke Nwanyị Nwanyị nke itudenọrọ Onwe ya na ihu ya baroque; San Agustin; San Juan de Dios (nke bụ katidral nwa oge); Ihe nchebe; Nwanyị Nwanyi Anyi; Companylọ ọrụ ahụ, na ebe obibi ndị mọnk nke Santa Catalina de Siena, taa ghọrọ ụlọ nkwari akụ.
Mana ọ dị mkpa ịkọ na ịdị ukwuu nke ije Oaxacan bi na mkpokọta ọrụ, nke na-ezo aka ọ bụghị naanị na ihe okike dị oke ọnụ kamakwa maka imepụta ụlọ dị ala nke nwetaworo ọdịbendị dị mkpa n'oge, site na atụmatụ ndị dị na ije obodo.
