Ọrịa ndị a na-efe efe achọpụtala ụzọ ha si agbasa na mbugharị; mgbe ndị America kpughere na-efe efe, ọgụ ahụ gburu. E nwere ọrịa na kọntinent ọhụrụ ahụ metụtara ndị Europe, mana ọ bụghị ihe ike dị ka nke ha bụ maka ndị amaala.
Ọrịa na-efe efe na Europe na Eshia jupụtara ma nwee ọrịa na-efe efe n'oge atọ; nke mbụ mere na narị afọ nke isii, e mekwara atụmatụ na ọ tara isi nde mmadụ 100. Nke abụọ n'ime narị afọ nke iri na anọ ma mara ya dị ka "ọnwụ ojii", ihe dịka nde 50 nwụrụ n'oge ahụ. Nnukwu ọrịa ikpeazụ ikpeazụ, nke malitere na China na 1894, gbasara na mpaghara niile.
Na kọntinent Europe, ajọ ọnọdụ ụlọ na ịkwa iko na agụụ mere ka ọrịa ahụ gbasaa. Ndị Europe nwere ego ọgwụgwọ iji lebara ọrịa ha anya bụ usoro Hippocratic nke ndị Alakụba bufere site na ọrụ Iberian, ụfọdụ nchoputa nke ọgwụ ndị Galenic na ihe ngosi izizi nke ogige kemịkal, yabụ ha mere usoro dịka iche nke ndị ọrịa, ndị ọrịa ịdị ọcha onwe onye na vapors ọgwụ. Tinyere oria nile ha webatara ihe omuma a na kọntinent America, ma lee ha, ha choputara omuma ihe omuma banyere oria ndi ala.
N'ebe a, nkwukọrịta ụwa nke obodo na obodo nta keere òkè na mgbasa nke ọrịa. Na mgbakwunye na ụmụ mmadụ, ngwa ahịa na anụ ọhịa, a na-ebugharị ọrịa site n'otu ebe ruo ebe ọzọ n'okporo ụzọ azụmaahịa dịka ntụpọ nke usoro ha si na-ebu, na-ebu ma na-ewetara ha ọgwụgwọ n'otu oge. Mgbanwe nke usoro ihe omumu a mere ka o kwe ndi mmadu ndi bi na nnukwu obodo mepere emepe aka; Iji maa atụ, n'okporo ụzọ Silver, syphilis, kịtịkpa, kịtịkpa, ihe otiti, ọnya ịba na oriri riri ike.
Gịnị bụ ihe otiti?
Ọ bụ ọrịa na-efe efe site na ịkpọtụrụ site na ikuku na ihe nzuzo nke ndị ọrịa bu ọrịa ahụ. Ihe mgbaàmà kachasị bụ oke ọkụ, nsị na buboes, nke Pasteurella pestis kpatara, microorganism dị na ọbara nke anụ ọhịa na anụ ụlọ, ọkachasị oke, nke akpịrị na-etinye (vector parasite n'etiti oke na mmadụ) . Lymph node na-aza aza aza. Ihe nzuzo ndị ahụ na-efe efe nke ukwuu, ọ bụ ezie n'ụdị na-agbasa ngwa ngwa ngwa ngwa bụ mgbagwoju anya akpa ume, n'ihi ụkwara na ọ malitere. A na-ekpofu nje ndị ahụ na mmiri ahụ na-ebute ndị mmadụ nso. A maara ihe a na-ebute ihe otiti ihe otiti a ruo 1894. Tupu ụbọchị ahụ, e butere ya site na ọtụtụ ihe kpatara ya: ntaramahụhụ Chukwu, okpomoku, enweghị ọrụ, agụụ, ụkọ mmiri ozuzo, nsị mmiri na ihe ọchị nke ọrịa ahụ, tinyere ndị ọzọ.
Ọrịa na-efe efe na-agbasa ngwa ngwa na ebe a na-egwupụta akụ, n'ihi ọnọdụ nke ụmụ nwoke, ụfọdụ ụmụ nwanyị na ụmụntakịrị na-arụ ọrụ, na oghere na tunnels nke ebe ndị a na-egwupụta akụ na elu na ugbo na nhazi ubi. Njuputa ndị mmadụ karịrị akarị n’ebe ndị a mere ka ndị ọrụ nwee ike ibute ọrịa, ọkachasị n’ihi ọnọdụ nri na arụ ọrụ gabigara ókè, yana akpa ume akpa ume nke ihe otiti ahụ. Ihe ndị a mere ka mgbasa ahụ gbasaa ngwa ngwa ma na-egbu egbu.
Zọ otiti
Ọrịa ahụ malitere n'obodo Tacuba na ngwụsị nke August 1736, site na Nọvemba abanyelarị Mexico City wee gbasaa ngwa ngwa na Querétaro, Celaya, Guanajuato, León, San Luis Potosí, Pinos, Zacatecas, Fresnillo , Avino na Sombrerete. Ihe kpatara ya? Zọ ndị ahụ anaghị adịkarị mmiri kama ọ bụ ndị mmadụ dịgasị iche iche na-aga ha. Ọ metụtara ọtụtụ ndị bi na New Spain na Camino de la Plata bụ ụzọ dị irè nke mgbasa na mpaghara ugwu.
N'iburu akụkọ banyere ntiwapụ nke ọrịa sitere na Pinos na mmetụta dị egwu nke ndị mmadụ na-ata ahụhụ na 1737, na Jenụwarị nke afọ na-eso ya kansụl Zacatecas mere usoro ọnụ na ndị isi nke ụlọ ọgwụ San Juan de Dios, iji chere oria ahu nke bidoro gosi ihe izizi na obodo a. E kwekọrịtara ịrụ ọrụ nkwadebe na ime ụlọ ọhụrụ abụọ nwere akwa iri ise eji akwa, ohiri isi, mpempe akwụkwọ na arịa ndị ọzọ, tinyekwara nyiwe na bench iji debe ndị ọrịa.
Ọnwụ dị elu nke ọrịa ahụ malitere na obodo abụọ ahụ manyere iwu ebe a na-eli ozu ọhụrụ iji nabata onye ahụ nwụrụ anwụ. Edebere pesos 900 maka ọrụ a, bụ nke wuru ili 64 site na Disemba 4, 1737 ruo Jenụwarị 12, 1738, dị ka ụzọ mgbochi megide ọnwụ nke nwere ike ime n'oge ọrịa a. Enwekwara onyinye pesos 95 maka ego olili maka ndi ogbenye.
Mụnna na iwu okpukpe nwere ụlọ ọgwụ iji lebara ọrịa mkpokọta anya nke, dịka usoro iwu na ọnọdụ akụ na ụba ha si dị, nyere ụmụnna ha na ndị bi n'ozuzu aka, ma ọ bụ site n'inye ha ụlọ ọgwụ, ma ọ bụ site n'inye ha ọgwụ, nri ma ọ bụ ebe obibi iji belata ọrịa ha. Ha kwụrụ ndị dọkịta, ndị dọkịta na-awa, phlebotomists na ndị na-akpụ isi ndị na-abụ abụ na leeches na iko mmiri maka buboes (adenomegalies) akwụ ụgwọ na, n'ihi ihe otiti ahụ, pụtara na ndị mmadụ. Ndị dọkịta a na-emegharị ahụ nwere akwụkwọ pụrụ iche na ọgwụgwọ ọhụrụ achọpụtara nke si mba ofesi wee gaa n'okporo ụzọ Silver, dị ka ụlọ ọgwụ Spanish na London, akwụkwọ Epidemias nke Mandeval na akwụkwọ Lineo Fundamentos de Botánica, tinyere ndị ọzọ.
Uzo ozo nke ndi ochichi obodo nke Zacatecas mere bu inye ndi oria “enweghi nchekwa” akwa nkpuchi - ndi emetutara nke na adighi na okpuru ulo ogwu a - n’agbanyeghi ikwu ugwo ndi dibia nyere ha ogwu. Ndị dọkịta nyere tiketi ka onye ọrịa gbanwee maka blanket na ụfọdụ ala maka nri n'oge ọrịa ya. Ndị ọrịa a na mpụga abụghị ndị ọzọ na-agagharị na Camino de la Plata na ndị ọrụ na-ejegharị ejegharị na obere oge n'obodo ahụ na-enwetabeghị ebe obibi. Maka ha, akpachakwara anya maka ọrụ ebere gbasara ahụike na nri ha.
Ihe otiti na Zacatecas
Ndị bi na Zacatecas tara ahụhụ kpụ ọkụ n'ọnụ, oké ọkọchị na agụụ n'oge afọ 1737 na 1738. Ọka ọka dị na alhóndigas nke obodo ahụ adịruola otu ọnwa, ọ dị mkpa iji gaa n'ugbo ndị ọrụ dị nso iji hụ na nri maka onu ogugu ma jiri oria ozo nwekwuo oria ojoo a. Otu ihe kpatara ọnọdụ ahụike gara aga bụ ihe mkpofu ahịhịa, ebe a na-ekpofu ahịhịa na anụmanụ ndị nwụrụ anwụ dị n'akụkụ mmiri gafere obodo ahụ. Ihe ndị a niile, ya na agbataobi ya na Sierra de Pinos, ebe ọrịa a dakwasịrị ya, yana ịzụ ahịa mmadụ na azụmaahịa na-aga n'ihu bụ ala ozuzu nke dugara na mgbasa nke ọrịa na Zacatecas.
Ọnwụ ndị mbụ e mesoro n'ụlọ ọgwụ San Juan de Dios bụ ndị Spen, ndị ahịa si Mexico City, bụ ndị ha na-ebufe ọrịa ahụ wee weta ha na Pinos na Zacatecas wee si ebe a were ya ogologo njem ya gaa obodo. ebe ugwu nke Parras na New Mexico. Oké ọkọchị, okpomọkụ, agụụ na-emetụta ndị mmadụ n'ozuzu ya, dịka ihe na-emetụta, ihe otiti ahụ. N'oge ahụ ụlọ ọgwụ ahụ ekwuru na mbụ nwere ikike ruru maka ndị ọrịa 49, agbanyeghị, ikike ya karịrị ma ọ dị mkpa iji mee ka ndị nnabata, ụlọ ụka mmanụ na ụlọ ụka ụlọ ọgwụ nabata ọnụọgụgụ kachasị nke ndị emetụtara ụdị na ọnọdụ niile. elekọta mmadụ: Ndị India, ndị Spain, mulattos, mestizos, ụfọdụ ndị castes na ojii.
Indmụ amaala kacha emetụta na ọnwụ: ihe karịrị ọkara nwụrụ. Nke a na - akwado echiche nke enweghị ikike nke ndị bi ebe a tupu oge Hispanic, na obere ihe karịrị narị afọ abụọ ka e mesịrị, ọ gara n'ihu na - enweghị nchebe na ọnụ ọgụgụ ka ukwuu nwụrụ. Mestizos na mulattoes gosipụtara ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ọkara nke ọnwụ, bụ ndị ngwakọta nke ọbara Europe, America na nke ojii na-agbasa usoro mgbochi ya, ya mere, na obere ncheta ọmụmụ.
Ndị Spain dara ọrịa n'ọnụ ọgụgụ ma mejupụta ìgwè nke abụọ metụtara ya. N’ụzọ megidere amaala, naanị otu ụzọ n’ụzọ atọ nwụrụ, ọkachasị ndị okenye na ụmụaka. Gịnị bụ nkọwa? Eleghị anya, ndị Spen na ndị Europe ndị ọzọ bụ ngwaahịa sitere n'ọtụtụ ọgbọ nke ndị lanarịrị ihe otiti ndị ọzọ na ọrịa na-efe efe nke mere na kọntinent ochie yana, ya mere, ndị nwere nsogbu metụtara ọrịa a. Ndị otu kachasị emetụta bụ ndị castes na ndị ojii, n'etiti ndị ọnwụ na-erughị ọkara nke ndị butere ya.
Ọnwa ndị ọrịa ahụ mere n'ụlọ ọgwụ San Juan de Dios bụ Disemba 1737 naanị mmadụ abụọ edebara aha ha, ebe n'ọnwa Jenụwarị 1738, ego ahụ dị 64. N'afọ sochirinụ -1739 - enweghị ọrịa ọ bụla, yana nke ndị mmadụ nwere ike wughachi na mmetụta nke ọrịa a metụtara nke metụtara ndị ọrụ ike karịa, ebe ọ bụ na ndị otu kachasị mebiri emebi n'afọ a nke ihe otiti bụ afọ 21 ruo 30, ma na ọrịa ahụ na na ọnwụ, nke na-enye ngụkọta nke ndị ọrịa 438 na narị abụọ na iri abụọ na abụọ ndị hapụgoro ahụike na 218 ọnwụ.
Ọgwụgwọ Rudimentary
Ọgwụ ndị dị n’obodo ahụ na ụlọ ahịa ọgwụ nke ụlọ ọgwụ San Juan de Dios dị ụkọ ma enwechaghị ike ịme, n’ihi ọnọdụ ọgwụ na oke egwu nke ihe butere ọrịa ahụ. Otú ọ dị, e nwetara ihe site na ọgwụgwọ dị ka ihe nsure ọkụ na-esi ísì ụtọ na rosemary, nri nwere mkpụrụ fig, rue, nnu, grana ntụ mmanya na-egbu mmiri na-acha odo odo, na mgbakwunye na izere ikuku na-esi ísì, dị ka Gregario López tụrụ aro: amba na otu ụzọ n’ụzọ anọ nke civet na ochava nke ntụ ntụ, sandalwood na rootrose mgbọrọgwụ ala na obere mmanya mmanya, ha niile agwakọtara wee tụba na mpako, ebe nchekwa nke ihe otiti na ikuku rụrụ arụ, ọ na-emekwa obi na mkpụrụ obi obi ụtọ. mmụọ dị mkpa nye ndị na-eweta ya ”.
Ewezuga ọgwụ ndị a na ọtụtụ ọgwụgwọ ndị ọzọ, enyemaka Chineke ka achọrọ na ịrịọ nke Guadalupana, onye a na-asọpụrụ n'obodo Guadalupe, njikọ jikọrọ Zacatecas, na onye akpọrọ Prelate, onye e mere njem njem. na ileta ụlọ-nsọ nile nke obodo ahụ ịrịọ enyemaka na ọgwụgwọ Chineke maka ọrịa na ụkọ mmiri ozuzo. Nke a bụ mbido ọdịnala nke ọbịbịa nke Preladita, dịka a ka mara ya na nke na-aga n'ihu njem ya kwa afọ kemgbe ọrịa 1737 na 1738.
Uzo nke oria ojoo a bu nke ndi mmadu rida n'ebe ugwu New Spain. Ihe otiti ahụ mere n'afọ na-esote -1739- n'obodo a na-egwupụta ihe na Mazapil nakwa n'akụkụ ndị ọzọ n'akụkụ Camino de la Plata a. Ndị vector nke ihe otiti a bụ ndị ahịa, ndị na-ehichapụ ya, ndị na-ebu ozi na ndị ọzọ nọ n'okporo ụzọ ha si isi obodo ahụ gaa n'ebe ugwu na azụ n'otu ụzọ ahụ, na-ebu ma weta na mgbakwunye na ọdịbendị ihe onwunwe ha, ọrịa, ọgwụgwọ na ọgwụ na, dị ka enyi na-enweghị ike ịkọwapụ, ihe otiti ahụ.
